Skróty

Skróty występowały w najstarszych zabytkach piśmiennictwa. W inskrypcjach nagrobnych i na starożytnych tabliczkach kamiennych spotyka się na przykład jednoliterowe symbole wyrazów, wśród których skrót wyrażony literą „a” miał sto pięćdziesiąt dwa odpowiedniki wyrazowe, a „c” dwieście pięćdziesiąt dziewięć, łącznie zaś skróceń łacińskich opisano dotychczas kilka tysięcy. Sprowadzanie pewnych wyrazów i wyrażeń do postaci krótkich znaków i symboli (sigla) wynikało nie tylko z braku miejsca i trudności w odkuwaniu w kamieniu długich tekstów, ale także z naturalnej skłonności użytkowników języka do komunikowania się za pomocą środków możliwie najprostszych. Tak jest do dziś.

(Piotr Müldner-Nieckowski, Wielki słownik skrótów i skrótowców, Wrocław 2007, s. 5)

Skrót to niesamodzielna cząstka wyrazu będąca znakiem, symbolem pełnego słowa lub wyrażenia, powstała poprzez odcięcie kilku ostatnich liter wyrazu lub odjęcie ich ze środka. Skrót zwykle zapisujemy małą literą (wyjątkiem jest sytuacja, gdy znajduje się on na początku zdania) i odczytujemy go zawsze w pełnym brzmieniu. Przy zapisie skrótów należy również zwrócić uwagę na występowanie kropek, ponieważ obecność tych znaków interpunkcyjnych (lub ich brak) wpływa bezpośrednio na odbiór komunikatu: może ułatwić dekodowanie znaku lub zaburzyć czytelność symbolu, a tym samym utrudnić zrozumienie przekazu.

Spis treści

Kiedy stosujemy kropki w skrótach?

Zgodnie z obowiązującymi normami w języku polskim kropki stosujemy w następujących formach:

skrótach, które nie zawierają ostatniej litery skracanego wyrazu, np. jęz. = język,
skrótach utworzonych od wyrażeń, w których wyrazy, z wyjątkiem pierwszego, zaczynają się od spółgłosek – wówczas kropka znajduje się po całym skrócie, np. cdn. = ciąg dalszy nastąpi (wyjątek stanowi sytuacja, w której po każdej literze stawia się kropkę dla odróżnienia dwóch podobnych zapisów, np. br. = bieżącego roku, ale: b.r. = bez roku),
skrótach utworzonych od wyrażeń, w których drugi lub kolejny człon rozpoczyna się samogłoską – wówczas oddziela się poszczególne litery kropkami, np. m.in. = między innymi,
skrótach obcych nazw wielowyrazowych, np. op. cit. = dzieło cytowane,
skrótach obcych jednostek monetarnych, np. dol. = dolar.

Kiedy opuszczamy kropki w skrótach?

Kropki opuszcza się w natomiast w niżej wymienionych formach:

skrótach zawierających ostatnią literę skracanego słowa, np. mgr = magister (chyba że wyraz występuje w przypadku innym niż mianownik, np. w dopełniaczu – mgr. = magistra),
skrótach oznaczających jednostki miar i wag, a także jednostki monetarne rodzimej waluty, np. cm, kg, zł,
skrótach oznaczających gwiazdozbiory i księgi biblijne, np. UMa = Wielka Niedźwiedzica, Hi = Księga Hioba,
symbolach matematycznych, fizycznych i chemicznych, np. log = logarytm, v = prędkość, Ra = rad.

Sylwia Mosińska