Jak dobrze przygotować pracę dyplomową?

Każdego roku tysiące seminarzystów zastanawiają się, jak przygotować pracę dyplomową – licencjacką, inżynierską bądź magisterską. Wątpliwości są naturalne – o wartości pracy dyplomowej przesądza bardzo wiele czynników, które powinniśmy brać pod uwagę na różnych etapach pisania pracy. Przygotowując w pełni profesjonalną pracę dyplomową, nie możemy zaniedbać ani aspektów merytorycznych, ani formalnych.

O wizerunku i sukcesie naszej pracy decyduje przede wszystkim adekwatne określenie celów badawczych i udana próba rozwiązania jakiegoś problemu badawczego przy pomocy odpowiedniej metodologii. Bardzo istotne jest także wykazanie się znajomością literatury przedmiotu w części teoretycznej oraz odpowiednio głębokie przedstawienie wniosków badawczych w praktycznej części pracy.

Na płaszczyźnie formalnej bardzo istotne będą z kolei rzetelnie przygotowane przypisy oraz bibliografia, a także właściwa kompozycja pracy oraz jej profesjonalne sformatowanie.

Jak ustalić problem badawczy i cel pracy dyplomowej?

Zanim sformułujemy konkretny temat pracy, powinniśmy określić swój cel badań w ramach wcześniej wybranego zagadnienia. Cel musi wynikać z problemu badawczego, który zazwyczaj możemy ująć w postaci pytania.

Problem badawczy i cel pracy to kwestia, która często sprawia seminarzystom pewien kłopot. Bywa, że nie są pewni, jaki ważny problem badawczy mogliby rozwikłać. Nie należy jednak przejmować się powagą terminu „problem badawczy”. Twój problem nie musi być na miarę Nobla. W ramach pracy licencjackiej czy magisterskiej wystarczająca będzie rzetelna odpowiedź na pytanie dotyczące naprawdę niewielkiego wycinka rzeczywistości.

Wskazówka

Sformułuj problem w postaci pytania. Znalezienie odpowiedzi będzie celem pracy.

Jak dobrze sformułować temat pracy licencjackiej lub magisterskiej?

Gdy już wybierzesz obszar badawczy i określisz problem do zbadania, przychodzi czas, by sformułować konkretny temat pracy. Na tym etapie zazwyczaj konieczne będzie zawężenie pytania zawartego w problemie badawczym do jakiegoś aspektu, okresu czasu bądź materiału, który realnie będziesz w stanie zbadać w czasie, jaki masz do dyspozycji.

Formułując konkretny temat pracy dyplomowej, warto wziąć pod uwagę kilka następujących zasad:

Zasada 1. Temat pracy nie może być nazbyt szeroki.
Zasada 2. Temat pracy powinien wynikać z problemu i celu badawczego.
Zasada 3. Temat pracy musi być możliwy do zbadania.
Zasada 4. Temat pracy powinien być oryginalny i nieść wartość badawczą.

Metodologia badań w pracy dyplomowej

Gdy już autor wie, o czym chce pisać, znalazł już swój problem i cel badawczy, a ponadto określił szczegółowy temat, warto pochylić się nad kolejnym ważnym punktem, jakim jest metodologia badań w pracy. Każda praca naukowa powinna bazować na jakiejś wybranej metodzie badawczej, często stosuje się także kilka metod.

Metoda badawcza to usystematyzowany i uporządkowany sposób prowadzenia pracy badawczej, który umożliwia osiągnięcie celu badawczego. Metody badawcze posługują się specyficznymi dla siebie narzędziami i technikami.

Korzystanie z metodologii naukowej to jeden z wyznaczników naukowej wartości pracy.

Na najwyższym poziomie metodologicznego uogólnienia wyróżnia się badania pierwotne i wtórne (ze względu na sposób pozyskania materiału do badań) oraz badania ilościowe i jakościowe (ze względu na typ danych pozyskiwanych w wyniku procesu badawczego).

Badania pierwotne opierają się na danych, które w punkcie wyjścia nie są dostępne, więc badacz musi je pozyskać i opracować. Badania wtórne bazują zaś na materiałach, które już wcześniej zostały w jakimś celu zebrane i uporządkowane przez kogoś innego.

Wskazówka

W większości prac naukowych badania pierwotne współwystępują i wzajemnie uzupełniają się z badaniami wtórnymi, które bazują na danych już wcześniej istniejących. Badania jakościowe pozwalają natomiast pogłębić interpretacje wyników o charakterze ilościowym.

Wśród metod badawczych, które najczęściej znajdują zastosowanie w pracach dyplomowych, możemy wyróżnić następujące:

• Metoda analizy
• Metoda wywiadu
• Metoda obserwacji
• Metoda indywidualnych przypadków (studium przypadku)
• Metoda eksperymentu
• Metoda symulacji komputerowej
• Metoda statystyczna
• Metoda sondażu diagnostycznego

Kompozycja pracy dyplomowej

Kompozycja pracy dyplomowej powinna uwzględniać zarówno część teoretyczną, jak i badawczą, która ma stanowić Twój wkład w stan badań. Ponadto niezwykle istotnymi elementami każdej rozprawy naukowej jest wstęp, a także zakończenie, w którym znajdzie się podsumowanie wniosków z przeprowadzonych badań.

W profesjonalnie przygotowanej pracy licencjackiej/magisterskiej nie może też zabraknąć bibliografii, a także spisów ilustracji, tabel i wykresów (jeśli oczywiście pojawiły się w Twojej pracy).

Typowa kompozycja pracy dyplomowej uwzględnia następujące elementy składowe:

• Wstęp
• Część teoretyczna
• Część badawcza
• Zakończenie
• Bibliografia
• Spisy ilustracji, tabel, wykresów
• Aneksy
• Oświadczenia

Teoretyczna i badawcza część pracy dyplomowej to jej fundamentalne elementy, które zajmują średnio ok. 90–95% objętości całego tekstu. Mimo że wstęp i zakończenie czy bibliografia to także niezbędne elementy rozprawy, to jednak naszą wiedzę i nasz wysiłek badawczy najpełniej odzwierciedlają te dwie podstawowe części pracy. One również przesądzają o jej całościowej ocenie.

Warto zadbać o to, aby zarówno część teoretyczna, jak i praktyczna zostały odpowiednio rozwinięte. Pierwsza z nich odzwierciedla bowiem naszą wiedzę i znajomość literatury przedmiotu, a druga ukazuje, jak w praktyce potrafimy tę wiedzę przetworzyć i wykorzystać do rozwiązania konkretnego problemu badawczego.

Wskazówka

Prezentując wyniki badań, używaj wykresów i tabel – wywód stanie się bardziej przejrzysty i atrakcyjny w odbiorze.

Jak napisać wstęp i zakończenie pracy dyplomowej?

Wstęp i zakończenie to elementy bardzo istotne dla całościowego odbioru pracy dyplomowej, a jednocześnie – wbrew pozorom – łatwe do przygotowania, gdyż standardowo składają się z typowych elementów (takich jak na przykład cel pracy), które zazwyczaj łatwo jest podać autorowi pracy.

Wstęp powinien zawierać kluczowe informacje o pracy i przynosić odpowiedź na kilka zasadniczych pytań:

• Co jest przedmiotem pracy?
• Dlaczego autor podejmuje ten właśnie temat?
• Z jakiej literatury skorzystano i jaki jest stan badań dotyczący danego zagadnienia (ogólnie)?
• Jaki jest cel pracy i jakie zadanie autor zamierza zrealizować poprzez swoje badania?
• Z jakiej metody badawczej skorzystał autor, co było przedmiotem analizy?
• Co zawierają poszczególne części i rozdziały pracy?

Zakończenie pracy dyplomowej jest na ogół krótsze niż jej wstęp. Zawierać powinno przede wszystkim podsumowanie wyników badań. Możesz wykorzystać tu następujące sformułowania:

• Na podstawie analizy zebranych materiałów można stwierdzić, że…
• Przeanalizowanie X potwierdziło przekonanie, że…
• Przykłady zawarte w pracy dowodzą, że…

Zwyczajowo na samym końcu zakończenia autor umieszcza też sformułowanie będące wyrazem nadziei, że cel został zrealizowany lub że poruszane w pracy zagadnienia spotkają się z zainteresowaniem czytelników. Zatem możesz dodać jeszcze wyrażenie, które będzie wyglądać mniej więcej następująco:

• Mam nadzieję, że moja praca skłoni czytelników do zainteresowania się zagadnieniem…
• Wierzę, że udało mi się osiągnąć założony cel pracy i poprzez podane przykłady udowodnić, że…

Przypisy i bibliografia w pracy dyplomowej

Staranne przygotowane przypisy i bibliografia to obligatoryjny element każdej profesjonalnie przygotowanej pracy dyplomowej. W zależności od wymagań danej uczelni stosujemy tradycyjne przypisy dolne lub tak zwane przypisy harwardzkie, zapisywane w nawiasach bezpośrednio w tekście głównym. Szczegółowe informacje na temat właściwego sposobu sporządzania przypisów i bibliografii zamieszczono we wpisie Jak zrobić przypisy i bibliografię w pracy naukowej?

Formatowanie pracy dyplomowej

Konsekwentne formatowanie podobnych partii tekstu, właściwe ustawienie marginesów oraz interlinii czy też poprawne oznaczenie ilustracji, wykresów i tabel pozytywnie wpływają na wizerunek pracy. Warto więc zadbać także o tego typu wizualne i techniczne aspekty tekstu. Szczegółowe informacje na temat formatowania pracy dyplomowej znajdziesz we wpisie: Jak sformatować pracę dyplomową?

---

Więcej informacji na temat wszystkich powyższych zagadnień oraz dodatkowe tematy i sporo przykładów znajdziesz w Niezbędniku seminarzysty.

ZOBACZ I ZAMÓW Niezbędnik seminarzysty.