Jak ustalić problem badawczy i cel pracy dyplomowej?

Zanim sformułujemy konkretny temat pracy, powinniśmy określić swój cel badań w ramach wcześniej wybranego zagadnienia. Cel wynika natomiast z problemu badawczego, który możemy ująć w postaci pytania.

Problem badawczy i cel pracy to rzeczywiście kwestia, która często sprawa seminarzystom pewien kłopot. Bywa, że nie są pewni, jaki ważny problem badawczy mogliby rozwikłać. Nie należy przejmować się powagą terminu „problem badawczy”. Twój problem nie musi być na miarę Nobla. W ramach pracy licencjackiej czy magisterskiej wystarczająca będzie rzetelna odpowiedź na pytanie dotyczące naprawdę niewielkiego wycinka rzeczywistości. Poniżej znajdziesz kilka przykładów zagadnień i odpowiadających im problemów i celów badawczych.

Przykłady zagadnień i celów badawczych w pracy licencjackiej/magisterskiej

Przykład 1. Zagadnienie: public relations instytucji non-profit

Przykładowe problemy badawcze:

• Jakimi narzędziami PR posługują się instytucje non-profit?
• Co różni działania PR firm oraz instytucji non-profit?
• W jaki sposób instytucje non-profit starają się kształtować wizerunek własnych organizacji?
• Jak przedstawiciele organizacji non-profit oceniają przydatność poszczególnych narzędzi PR w realizowaniu celów organizacji?

Przykładowe cele badawcze:

• Zbadanie, w jaki sposób…
• Ustalenie, czym różnią się…

Przykład 2. Zagadnienie: reklama w mediach społecznościowych

Przykładowe problemy badawcze:

• Jakie typy reklam funkcjonują w mediach społecznościowych?
• Jakimi środkami perswazji posługują się komunikaty reklamowe na Facebooku?
• Jakie występują różnice pomiędzy kampaniami reklamowymi w poszczególnych mediach społecznościowych?

Przykładowe cele badawcze:

• Zbadanie, jakie różnice występują pomiędzy…
• Określenie, jakimi środkami…

Przykład 3. Zagadnienie: perswazja w komunikacji społecznej

Przykładowe problemy badawcze:

• Jakimi środami perswazji werbalnej posługują się sprzedawcy usług telekomunikacyjnych?
• Czy i w jaki sposób perswazja wizualna może stanowić uzupełnienie perswazji werbalnej?

Przykładowe cele badawcze:

• Ustalenie, jakimi środkami perswazji werbalnej posługują się…
• Uzyskanie odpowiedzi na pytanie…

Wskazówka

Sformułuj problem w postaci pytania. Znalezienie odpowiedzi będzie celem pracy.

Schemat ustalania celu pracy – studium przypadku

Studium przypadku. Załóżmy, że chcemy pisać o reklamie. Jest to jednak bardzo szerokie pole badawcze, które od razu wymaga uszczegółowienia.
Dla przykładu ograniczmy się więc tutaj do motywu śmierci w reklamie.

Przykład
Ogólny obszar badawczy: Reklama
Uszczegółowiony obszar badawczy: Motyw śmierci w reklamie
Problem badawczy: W jaki sposób motyw śmierci jest wykorzystywany w reklamie?
Cel badawczy: Zweryfikowanie sposobu funkcjonowania motywu śmierci w reklamie

Hipoteza badawcza

Nie każdy cel badawczy i nie każdy temat pracy wymaga stawiania hipotez. Hipoteza badawcza jest z reguły wyraźnie formułowana w przypadku badań empirycznych, w ramach których pierwotne założenie podlega weryfikacji. Niektórzy badacze uważają, że hipoteza, której nie można sprawdzić empirycznie, jest tylko „atrapą hipotezy”.

Promotorzy nie zawsze wymagają stawiania hipotez w badaniach nieemiprycznych. Mimo wszystko próba postawienia hipotezy badawczej (nawet jeśli nie jest ona hipotezą w najpełniejszym tego słowa znaczeniu) może jednak uczynić pracę bardziej wartościową i profesjonalną.

Hipoteza badawcza to stwierdzenie zawierające najbardziej prawdopodobne rozwiązanie postawionego problemu badawczego.

Hipotezę badawczą można przedstawić, rozpoczynając od słów:

W pracy przyjęto następującą hipotezę badawczą…

Wskazówka

Jeśli w pracy formułujesz i przedstawiasz hipotezę badawczą, nie zapominaj odwoływać się do niej w kolejnych częściach pracy, w szczególności w podsumowaniu.

Jak dobrze sformułować temat pracy licencjackiej lub magisterskiej?

Gdy już wybierzesz obszar badawczy i określisz problem do zbadania, przychodzi czas, by sformułować konkretny temat pracy. Na tym etapie zazwyczaj konieczne będzie zawężenie pytania zawartego w problemie badawczym do jakiegoś aspektu, okresu czasu bądź materiału, który realnie będziesz w stanie zbadać w czasie, jaki masz do dyspozycji.

Wiem, że to zadanie nie jest łatwe, więc często zdarza się, że promotor nie może zaakceptować tematu w brzmieniu zaproponowanym przez seminarzystę. Poniżej znajdziesz wskazówki, które pomogą Ci uniknąć błędów przy formułowaniu tematu pracy.

Zakres tematu pracy dyplomowej

Najczęściej spotykanym problemem jest tak szerokie ujęcie tematu, że jego zrealizowanie w ramach pracy licencjackiej lub magisterskiej wydaje się zupełnie niemożliwe. Na przykład, jeśli zaproponujesz temat Marketing sportowy, to siłą rzeczy nie będzie mógł on zostać odpowiednio zgłębiony i wyczerpany.

Zasada 1. Temat pracy nie może być nazbyt szeroki

Temat pracy a cel i problem badawczy

Każda praca dyplomowa oprócz części sprawozdawczej musi zawierać także część badawczą, która będzie stanowiła Twój wkład w dzieje myśli ludzkiej 🙂 . Cele podejmowanych przez Ciebie badań powinny być odzwierciedlone w tytule pracy, gdyż są one powodem, dla którego ten temat podejmujesz.

Wróćmy jeszcze do naszego przykładu pracy o tytule Marketing sportowy. Od razu pojawić może się pytanie: no dobrze, ale jaki właściwie cel ma autor tej pracy? Czy planuje stworzyć na ten temat encyklopedię lub kompendium wiedzy? Pomył stworzenia encyklopedii jest być może zacny, ale to nie jest zadanie na prace dyplomową. Jak więc można by urealnić temat i powiązać go z konkretnym zadaniem badawczym?

Z pewnością trzeba go uszczegółowić. Jeśli temat zyskałby brzmienie: Zastosowanie narzędzi marketingu sportowego na przykładzie klubu X i klubu Y, to widać, o co ci chodzi i jaki masz cel. Celem jest zbadanie, jakie narzędzia marketingu sportowego są aktualnie wykorzystywane przez kluby. A realizacji tego celu posłuży analiza działań marketingowych, które są podejmowane przez wybrane kluby.

Zasada 2. Temat pracy powinien wynikać z problemu i celu badawczego

Możliwość zrealizowania tematu pracy

Gdy badamy temat, najczęściej musimy prowadzone prace badawcze oprzeć na jakimś konkretnym materiale. Najistotniejsze są więc dwie kwestie:

• aby materiał badawczy był dla nas dostępny,
• aby istniała realna możliwość zbadanie materiału przy użyciu metodologii i narzędzi, które są dla nas dostępne.

Zasada 3. Temat pracy musi być możliwy do zbadania

Oryginalność tematu pracy

W pracy dyplomowej nie tylko powinniśmy wykazać się znajomością literatury przedmiotu, ale i pokazać, że potrafimy stosować narzędzia badawcze, wyciągać samodzielne wnioski i wnieść pewną, choćby najskromniejszą, wartość w świat nauki i w rzeczywistość zastaną.

Temat pracy nie powinien być kopią czy parafrazą innych tematów. Musi zawierać rys oryginalności, będący zapowiedzią nowych i samodzielnych wniosków.

Zasada 4. Temat pracy powinien być oryginalny i nieść wartość

---

Więcej zagadnień związanych z procesem pisania pracy dyplomowej znajdziesz w Niezbędniku seminarzysty.