Jak napisać wstęp i zakończenie pracy dyplomowej?

Wstęp i zakończenie to elementy bardzo istotne dla całościowego odbioru pracy dyplomowej, a jednocześnie – wbrew pozorom – łatwe do przygotowania, gdyż standardowo składają się z typowych elementów (takich jak na przykład cel pracy), które zazwyczaj łatwo jest podać autorowi pracy.

Poniżej znajdziesz wskazówki, które – mam nadzieję – ułatwią Ci właściwe przygotowanie wstępu oraz zakończenia pracy dyplomowej.

I. Co powinien zawierać wstęp pracy dyplomowej?

Wstęp powinien zawierać kluczowe informacje o pracy i przynosić odpowiedź na kilka zasadniczych pytań:

1. Co jest przedmiotem pracy?
2. Dlaczego autor podejmuje ten właśnie temat?
3. Z jakiej literatury skorzystano i jaki jest stan badań dotyczący danego zagadnienia (ogólnie)?
4. Jaki jest cel pracy i jakie zadanie autor zamierza zrealizować poprzez swoje badania?
5. Z jakiej metody badawczej skorzystał autor, co było przedmiotem analizy?
6. Co zawierają poszczególne części i rozdziały pracy?

1. Przedmiot pracy

Wstęp pracy dyplomowej warto rozpocząć od krótkiego omówienia przedmiotu pracy. Jego opis można wprowadzić na przykład za pomocą słów:

• Przedmiotem pracy jest…
• W swojej pracy postaram się dokonać analizy…
• Tematem niniejszej pracy jest…

Oczywiście nie powinien się tu znaleźć jedynie przeklejony tytuł pracy w swoim oryginalnym brzmieniu. Informacje uwzględnione w tytule pracy należy w tym miejscu rozszerzyć i nieco uszczegółowić.

2. Powód (zasadność, istotność) podjęcia danego tematu

Jeśli czytelnik wie już, co jest przedmiotem pracy, pora wyjaśnić mu, z jakiego powodu autor zajął się akurat tym, a nie innym tematem. Powodem podjęcia tematu może być waga społeczna problemu lub jego złożoność, powszechnie rosnące zainteresowanie danym zagadnieniem lub jego aktualność, dotychczasowe doświadczenia autora (np. praca w branży powiązanej z przedmiotem pracy), dostęp do materiałów związanych z tematem pracy i wreszcie zainteresowania własne autora oraz planowana ścieżka kariery. Ten fragment pracy można rozpocząć na przykład od słów:

• Pomysł poświęcenia pracy … ma kilka źródeł. Pierwszym z nich jest …
• Do zajęcia się powyższym zagadnieniem skłoniło mnie…

3. Literatura i stan badań

W dalszej kolejności dobrze wspomnieć ogólnie o literaturze, z której autor skorzystał podczas pisania pracy. Ponadto praktykowanym zwyczajem jest też odnotowanie, czy literatura dotycząca danego zagadnienia jest obszerna, a stan badań zaawansowany. Ten akapit można rozpocząć od słów:

• W pracy wykorzystano literaturę z zakresu…
• Pisząc moją pracę korzystałam ze specjalistycznych książek dotyczących zagadnienia …. Najważniejsza z nich to…
• Niestety poza nielicznymi publikacjami …
• Pisząc pracę korzystałam z literatury dotyczącej …

4. Cele autora

Naturalnie najważniejszym i nieodzownym elementem wstępu pracy dyplomowej powinna być informacja o założonym celu podejmowanych badań. Ten fragment pracy można wprowadzić słowami:

• Celem mojej pracy jest przedstawienie…
• Założonym celem niniejszej pracy jest zbadanie, w jaki sposób…
• Celem mojej pracy jest sprawdzenie, jak…

5. Metodologia badań

Kolejnym elementem, który powinien zostać uwzględniony we wstępie pracy dyplomowej, jest informacja o zastosowanej metodzie badawczej, sposobie prowadzenia badań oraz źródłach i materiałach będących przedmiotem analizy. Zatem w tym fragmencie pracy można uwzględnić wyrażenia typu:

• Założony cel badawczy zamierzam zrealizować, wykorzystując metodę…
• W celu przetworzenia zebranych danych wykorzystam następujące techniki badawcze…
• Materiał analityczny stanowi…
• Zebrane materiały zostały przenalizowane pod X względami. Pierwszym z nich było…
• Analizie poddano…
• Postępowanie analityczne obejmowało…
• Podstawowym kryterium doboru respondentów było…
• Metodą badawczą, jaką zastosowano w pracy, jest wywiad kwestionariuszowy…
• Podczas badania X wśród Y wykorzystane zostały badania ilościowe, przeprowadzone za pomocą kwestionariusza ankietowego…
• Badaną grupę stanowili…
• Badanie zostało przeprowadzone w okresie….
• Zastosowaną metodą badawczą jest jakościowa analiza materiału, na który złożyły się...
• Kryterium wyboru materiałów do analizy zostało oparte na…
• Materiałem badawczym, na którym oparta zostanie analiza, jest…

6. Zawartość poszczególnych rozdziałów

Kolejnym istotnym i nieodzownym elementem wstępu pracy dyplomowej jest krótka charakterystyka zawartości poszczególnych części i rozdziałów pracy. A zatem można tu zastosować następujące zwroty:

• Pierwszy rozdział pracy zawiera…
• W ostatnim rozdziale pracy zaprezentuję…
• W pierwszej części pracy zawarte zostało…
• Część analityczna pracy opiera się na…
• W części teoretycznej przedstawię…
• Swoją pracę podzieliłam na trzy rozdziały. W pierwszym z nich…

II. Co powinno zawierać zakończenie pracy dyplomowej?

Zakończenie pracy dyplomowej jest na ogół krótsze niż jej wstęp. Zawierać powinno przede wszystkim podsumowanie wyników badań. Możesz wykorzystać tu następujące sformułowania:

• Na podstawie przeprowadzonych badań można wyciągnąć wniosek, że…
• Po przeanalizowaniu kwestionariuszy ankietowych dało się zauważyć, że…
• Przeprowadzone analizy pokazały, że…
• Analiza X pozwoliła stworzyć charakterystykę…
• Na podstawie analizy zebranych materiałów można stwierdzić, że…
• Przeanalizowanie X potwierdziło przekonanie, że…
• Analiza X pozwoliła udowodnić, że…
• Przykłady zawarte w pracy dowodzą, że…

Zwyczajowo na samym końcu zakończenia autor umieszcza też sformułowanie będące wyrazem nadziei, że cel został zrealizowany lub że poruszane w pracy zagadnienia spotkają się z zainteresowaniem czytelników. Zatem możesz dodać jeszcze wyrażenie, które będzie wyglądać mniej więcej następująco:

• Mam nadzieję, że moja praca skłoni czytelników do zainteresowania się zagadnieniem…
• Wierzę, że udało mi się osiągnąć założony cel pracy i poprzez podane przykłady udowodnić, że…

---

Więcej zagadnień związanych z procesem pisania pracy dyplomowej znajdziesz w Niezbędniku seminarzysty.