Jak napisać wstęp i zakończenie pracy dyplomowej?
Wstęp i zakończenie to elementy bardzo istotne dla całościowego odbioru pracy dyplomowej, a jednocześnie – wbrew pozorom – łatwe do przygotowania, gdyż standardowo składają się z typowych elementów (takich jak na przykład cel pracy), które zazwyczaj łatwo jest podać autorowi pracy.
Poniżej znajdziesz wskazówki, które – mam nadzieję – ułatwią Ci właściwe przygotowanie wstępu oraz zakończenia pracy dyplomowej.
I. Co powinien zawierać wstęp pracy dyplomowej?
Wstęp powinien zawierać kluczowe informacje o pracy i przynosić odpowiedź na kilka zasadniczych pytań:
- Co jest przedmiotem pracy?
- Dlaczego autor podejmuje ten właśnie temat?
- Z jakiej literatury skorzystano i jaki jest stan badań dotyczący danego zagadnienia (ogólnie)?
- Jaki jest cel pracy i jakie zadanie autor zamierza zrealizować poprzez swoje badania?
- Z jakiej metody badawczej skorzystał autor, co było przedmiotem analizy?
- Co zawierają poszczególne części i rozdziały pracy?
1. Przedmiot pracy
Wstęp pracy dyplomowej warto rozpocząć od krótkiego omówienia przedmiotu pracy. Jego opis można wprowadzić na przykład za pomocą słów:
- Przedmiotem pracy jest…
- W swojej pracy postaram się dokonać analizy…
- Tematem niniejszej pracy jest…
Oczywiście nie powinien się tu znaleźć jedynie przeklejony tytuł pracy w swoim oryginalnym brzmieniu. Informacje uwzględnione w tytule pracy należy w tym miejscu rozszerzyć i nieco uszczegółowić.
2. Powód (zasadność, istotność) podjęcia danego tematu
Jeśli czytelnik wie już, co jest przedmiotem pracy, pora wyjaśnić mu, z jakiego powodu autor zajął się akurat tym, a nie innym tematem. Powodem podjęcia tematu może być waga społeczna problemu lub jego złożoność, powszechnie rosnące zainteresowanie danym zagadnieniem lub jego aktualność, dotychczasowe doświadczenia autora (np. praca w branży powiązanej z przedmiotem pracy), dostęp do materiałów związanych z tematem pracy i wreszcie zainteresowania własne autora oraz planowana ścieżka kariery. Ten fragment pracy można rozpocząć na przykład od słów:
- Pomysł poświęcenia pracy … ma kilka źródeł. Pierwszym z nich jest …
- Do zajęcia się powyższym zagadnieniem skłoniło mnie…
3. Literatura i stan badań
W dalszej kolejności dobrze wspomnieć ogólnie o literaturze, z której autor skorzystał podczas pisania pracy. Ponadto praktykowanym zwyczajem jest też odnotowanie, czy literatura dotycząca danego zagadnienia jest obszerna, a stan badań zaawansowany. Ten akapit można rozpocząć od słów:
- W pracy wykorzystano literaturę z zakresu…
- Pisząc moją pracę korzystałam ze specjalistycznych książek dotyczących zagadnienia …. Najważniejsza z nich to…
- Niestety poza nielicznymi publikacjami …
- Pisząc pracę korzystałam z literatury dotyczącej …
4. Cele autora
Naturalnie najważniejszym i nieodzownym elementem wstępu pracy dyplomowej powinna być informacja o założonym celu podejmowanych badań. Ten fragment pracy można wprowadzić słowami:
- Celem mojej pracy jest przedstawienie…
- Założonym celem niniejszej pracy jest zbadanie, w jaki sposób…
- Celem mojej pracy jest sprawdzenie, jak…
5. Metodologia badań
Kolejnym elementem, który powinien zostać uwzględniony we wstępie pracy dyplomowej, jest informacja o zastosowanej metodzie badawczej, sposobie prowadzenia badań oraz źródłach i materiałach będących przedmiotem analizy. Zatem w tym fragmencie pracy można uwzględnić wyrażenia typu:
- Założony cel badawczy zamierzam zrealizować, wykorzystując metodę…
- W celu przetworzenia zebranych danych wykorzystam następujące techniki badawcze…
- Materiał analityczny stanowi…
- Zebrane materiały zostały przenalizowane pod X względami. Pierwszym z nich było…
- Analizie poddano…
- Postępowanie analityczne obejmowało…
- Podstawowym kryterium doboru respondentów było…
- Metodą badawczą, jaką zastosowano w pracy, jest wywiad kwestionariuszowy…
- Podczas badania X wśród Y wykorzystane zostały badania ilościowe, przeprowadzone za pomocą kwestionariusza ankietowego…
- Badaną grupę stanowili…
- Badanie zostało przeprowadzone w okresie….
- Zastosowaną metodą badawczą jest jakościowa analiza materiału, na który złożyły się...
- Kryterium wyboru materiałów do analizy zostało oparte na…
- Materiałem badawczym, na którym oparta zostanie analiza, jest…
6. Zawartość poszczególnych rozdziałów
Kolejnym istotnym i nieodzownym elementem wstępu pracy dyplomowej jest krótka charakterystyka zawartości poszczególnych części i rozdziałów pracy. A zatem można tu zastosować następujące zwroty:
- Pierwszy rozdział pracy zawiera…
- W ostatnim rozdziale pracy zaprezentuję…
- W pierwszej części pracy zawarte zostało…
- Część analityczna pracy opiera się na…
- W części teoretycznej przedstawię…
- Swoją pracę podzieliłam na trzy rozdziały. W pierwszym z nich…
II. Co powinno zawierać zakończenie pracy dyplomowej?
Zakończenie pracy dyplomowej jest na ogół krótsze niż jej wstęp. Zawierać powinno przede wszystkim podsumowanie wyników badań. Możesz wykorzystać tu następujące sformułowania:
- Na podstawie przeprowadzonych badań można wyciągnąć wniosek, że…
- Po przeanalizowaniu kwestionariuszy ankietowych dało się zauważyć, że…
- Przeprowadzone analizy pokazały, że…
- Analiza X pozwoliła stworzyć charakterystykę…
- Na podstawie analizy zebranych materiałów można stwierdzić, że…
- Przeanalizowanie X potwierdziło przekonanie, że…
- Analiza X pozwoliła udowodnić, że…
- Przykłady zawarte w pracy dowodzą, że…
Zwyczajowo na samym końcu zakończenia autor umieszcza też sformułowanie będące wyrazem nadziei, że cel został zrealizowany lub że poruszane w pracy zagadnienia spotkają się z zainteresowaniem czytelników. Zatem możesz dodać jeszcze wyrażenie, które będzie wyglądać mniej więcej następująco:
- Mam nadzieję, że moja praca skłoni czytelników do zainteresowania się zagadnieniem…
- Wierzę, że udało mi się osiągnąć założony cel pracy i poprzez podane przykłady udowodnić, że…
Więcej wskazówek związanych z procesem pisania pracy dyplomowej znajdziesz w Nowym niezbędniku seminarzysty.
dr Anna Obrębska-Woźniczka
Z pasji i wykształcenia jest językoznawcą – doktorem nauk humanistycznych i magistrem filologii polskiej. Ukończyła także wiele kursów, m.in. z zakresu informatyki (dyplom technika informatyka) czy marketingu. Jest właścicielką firmy Primum Verbum, zajmuje się redakcją i korektą tekstów, a także kompleksowym przygotowaniem publikacji do druku.