Przecinek przed to. Reguły interpunkcji

Wyraz to pełni w języku polskim rozmaite funkcje. To bywa zaimkiem, spójnikiem, częścią orzeczenia imiennego, a także partykułą. Wyjątkowo to może nawet stać się rzeczownikiem, jeśli np. stanowi nazwę własną książki bądź filmu (por. powieść Stephena Kinga wydana w 1986 roku). Niektóre z tych ról wymagają przecinka, zaś znów w innych kontekstach przecinek wstawiony przed to będzie rażącym błędem interpunkcyjnym. Ta mnogość funkcji, jakie może przyjmować wyraz to, wywołuje niemało rozterek interpunkcyjnych. Przyjrzyjmy się więc uważniej zagadnieniu, kiedy należy wstawiać przecinek przed to, a kiedy nie.

Kiedy nie należy wstawiać przecinka przed to?

I. Nie stawiamy przecinka przed to, które pełni funkcję łącznika w orzeczeniu imiennym

Nie należy wstawiać przecinka przed to, jeśli wyraz ten pełni funkcję łącznika w tzw. orzeczeniu imiennym. Jest to bardzo częsty, a jednocześnie rażący błąd interpunkcyjny, bo wówczas oddzielamy przecinkiem podmiot od orzeczenia, czego nie należy robić.

Warto w tym miejscu przypomnieć, że orzeczenie imienne składa się z łącznika, będącego słowem posiłkowym, oraz orzecznika, którym najczęściej jest rzeczownik bądź przymiotnik. W roli łącznika spotkać możemy osobową formę czasowników być, stać się, zostać, ale także wyraz to, który bywa w zdaniu funkcjonalnym odpowiednikiem czasownika być, np. Jola jest mądrą dziewczyną / Jola to mądra dziewczyna.

A zatem przecinka przed to nie postawimy m.in. w zdaniach następującego typu:

Przykłady

• The Sims to popularna gra komputerowa.
• Ospa wietrzna to choroba zakaźna.
• Kowalski to najlepszy lekarz w mieście.

Uwaga. Czasem składniowy kontekst zdania wymusza postawienie przed łącznikiem to przecinka. Dzieje się tak np. w przypadku konieczności wydzielenia znakami interpunkcyjnymi zdania podrzędnego, które zostało wplecione w strukturę zdania nadrzędnego.

Przykłady

• Jola, którą niedawno zatrudniła nasza firma, to bardzo kompetentna osoba.
• Tamto wydarzenie, o którym mi napisałeś, to bardzo nieprzyjemna sprawa.
• To miejsce, gdzie budują nasz dom, to wyjątkowo piękny zakątek.

II. Nie stawiamy przecinka przed to, które pełni funkcję zaimka

W języku polskim to bardzo często pełni funkcję zaimka wskazującego, który może zastąpić rzeczownik bądź przymiotnik. A po czym możemy poznać, że w danym kontekście wyraz to jest zaimkiem? Pomóc mogą nam dwa testy: 1) test parafrazy, w którym sprawdzamy, czy nasze to możemy zastąpić rzeczownikiem, oraz 2) test pytania pomocniczego, w którym sprawdzamy, czy nasze to odpowiada na pytania co? lub które? jakie? 

Przykłady

• Prawdopodobnie będzie to bardzo kosztowne.
• Uda ci się to zrobić.
• Bardzo podoba mi się to jezioro.

Uwaga. Także i w tym przypadku przecinek przed wyrazem to będzie konieczny, jeśli poprzedzi go wtrącenie lub jeśli pojawi się on na styku zdań tworzących wypowiedzenie złożone, które jest połączone bezspójnikowo. Oczywiście przecinek będzie także potrzebny, gdy zaimek jest powtórzony (np. To, to i to weźmiemy na wakacje).

Przykłady

• Odwiedź, jeśli możesz, to miejsce ponownie.
• Kasiu, to musi zostać wysłane jeszcze dziś.
• Zobacz, to drzewo już zakwitło.

III. Nie stawiamy przecinka przed to pełniącym funkcję partykuły

Wyraz to pełnić może także funkcję partykuły, której celem jest często uwydatnienie jakieś części wypowiedzi. Po czym poznać, że to jest w danym kontekście partykułą? Jeśli to w naszym przypadku możemy ze zdania usunąć i to zdanie nie utraci swojego pierwotnego sensu gramatycznego oraz logicznego, to zapewne jest to partykuła, która ma za zadanie jedynie modulować pierwotną treść.

Przykłady

• A tego to ja nie wiedziałem!
• On przyszedł i wtedy to powiedziałam mu wszystko, co o nim myślę.
• Właściwie to nie wiem, czy chcę tam iść.

Uwaga.  Jeśli partykułę w postaci wyrazu to poprzedzi wtrącenie, to oczywiście nie powinniśmy wówczas zrezygnować z przecinka.

Kiedy należy postawić przecinek przed to?

I. Stawiamy przecinek przed to, które pełni funkcję spójnika

Wyraz to wciela się także bardzo często w rolę spójnika. To jako spójnik występuje samodzielnie bądź stanowi część spójników skorelowanych, takich jak: gdy…, to…; jeśli…, to…, co…, to…; choć…, to...

Przykłady

• Jeśli nie przygotujesz się do egzaminu, to pewnie go nie zdasz.
• Gdy do mnie zadzwonisz, to opowiem ci, jak było w Paryżu.
• Kup mąkę, to zrobię naleśniki.

II. Stawiamy przecinek przed to wprowadzającym dopowiedzenie

Zdarza się, że wyraz to wprowadza dopowiedzenie, będąc elementem dość popularnych wyrażeń to znaczy lub to jest. W takich kontekstach przecinek również będzie konieczny.

Przykłady

• Elka, to znaczy jego siostra, bardzo Stefana szanowała.
• Poukładałam ten towar jak należy, to znaczy równo i elegancko.
• Moja niegdyś ulubiona dziedzina sportu, to jest siatkówka, ostatnio przestała mnie cieszyć.

Przecinek przed to – podsumowanie

Przecinek przed wyrazem to będzie konieczny wszędzie tam, gdzie pełni on funkcję spójnika łączącego zdania w wypowiedzeniu złożonym. Będzie niezbędny także w każdej sytuacji, gdy to znajdzie się na granicy dopowiedzenia lub wtrącenia, które zawsze należy wydzielać przecinkami. Natomiast co do zasady przecinek nie jest potrzebny przed wyrazem to występującym w roli łącznika w orzeczeniu imiennym, partykuły czy zaimka. Wyjątkiem są jednak oczywiście te przypadki, w których tego typu to jest poprzedzone wtrąceniem, np. zdaniem podrzędnym wplecionym w strukturę zdania nadrzędnego.